სამ დღეზე მეტი გავიდა, რაც კოვიდ-19-ის ვირუსის გავრცელების პრევენციის მიზნით პრემიერ-მინისტრმა გიორგი გახარიამ მარნეულისა და ბოლნისის მუნიციპალიტეტებში მკაცრი საკარანტინო ზომების შემოღების გადაწყვეტილება გაახმაურა. 23 მარტიდან აიკრძალა დანარჩენი საქართველოდან აღნიშნულ მუნიციპალიტეტებში შესვლა-გამოსვლა. ხელისუფლებამ მკაცრი საკარანტინო ზომების გადაწყვეტილება მას შემდეგ მიიღო, რაც მარნეულის ერთ-ერთ მკვიდრს, რომელსაც სარიტუალო ღონისძიებაზე დაახლოებით 90 ადამიანთან ჰქონდა კონტაქტი, კორონავირუსი დაუდასტურდა. ჯანდაცვის მუშაკებმა ინფიცირების წყაროს დადგენა ვერ შეძლეს.
რა ხდება კარანტინის ზონაში და როგორ უმკლავდებიან ადგილობრივები ახალი რეალობის პარალელურად წარმოქმნილ გამოწვევებს? ამ საკითხებზე „სამოქალაქო საქართველო“ მარნეულის სათემო რადიოს დამფუძნებელსა და დირექტორს კამილა მამედოვას ესაუბრა.
„სამოქალაქო საქართველო“: უპირველეს ყოვლისა, იმის შესახებ რომ მოგვიყვეთ, რა შეიცვალა მას შემდეგ, რაც მარნეულსა და ბოლნისში მკაცრი საკარანტინო ზომები გამოცხადდა? როგორი სიტუაციაა მარნეულის მუნიციპალიტეტში ბოლო დღეების განმავლობაში?
კამილა მამედოვა: დღეს კარანტინის მეოთხე დღეა და, უპირველეს ყოვლისა, რაც შეიცვალა, ალბათ, არის შეგრძნება, რომ თავისუფლად გადაადგილების შესაძლებლობა დაგეკარგა. შეიცვალა ის, რომ გაქვს მუდმივი შიში, თუნდაც როდესაც გადიხარ მაღაზიაში; მიუხედავად იმისა, რომ იცავ ყველა წესს, უკვე იწყებ იმაზე ფიქრს, რომ შეიძლება ეს გასვლა იყო სწორედ ის მომენტი, როდესაც შენ დაინფიცირდი და იწყებ თერმომეტრთან ინტენსიურ მეგობრობას. ერთი მხრივ, ეს არის რაც შეიცვალა.
მეორე მხრივ, არის ის, რომ ძალიან დაწყნარდა სიტუაცია, იმიტომ, რომ მარნეული სხვა რეგიონებისგან განსხვავებით, ძალიან ცოცხალია. [აქ] აქტიურად არის განვითარებული მცირე ბიზნესი, ანუ ბაზარი, რომელიც ერთმანეთთან სხვა რეგიონებსაც აკავშირებს, იმიტომ, რომ ინტენსიური ვაჭრობა მიდის, ამას დავუმატოთ სოფლის მეურნეობა. შეიძლება ითქვას, რომ მთლიანად ეს ციკლი სრულად შეჩერდა. ვფიქრობ, ჯერ ძალიან ცოტა დრო გავიდა იმისთვის, რომ გავიაზროთ მთელი ის ზარალი, რომელიც გაჩერებამ მუნიციპალიტეტს მიაყენა. ახლა იყო პერიოდი, როდესაც ბაირამი დაიწყო, ეს ხომ ახალი წელია ადგილობრივებისთვის, ანუ, ეს ყველაფერი ჯერ კიდევ საახალწლო არდადაგებს ჰგავს. ამიტომ, ჯერ კარგად აღქმული და გააზრებული არ არის, რომ ეს არდადეგები შეიძლება დიდხანს გაგრძელდეს. შესაბამისად, იმაზე ფიქრს და პანიკას, თუ რითი უნდა ირჩინო თავი ამ იზოლაციაში, მგონი, რომ ცოტათი უფრო გვიან დავიწყებთ. რა თქმა უნდა, აქტივისტები აანალიზებენ სიტუაციას, მაგრამ მოსახლეობა, ამას ასე მკვეთრად ჯერ არ [უყურებს].
მარნეულის მუნიციპალიტეტიდან მოსახლეობას დედაქალაქში სოფლის მეურნეობის პროდუქტები ჩამოჰქონდა გასაყიდად, რაც მათთვის შემოსავლის ერთ-ერთი წყარო იყო. რა ხდება ამ მიმართულებით?
ამ საკითხს ახლა ვარკვევთ. როგორც ვიცი, მერია გადამზიდის ფუნქციის შესრულებას გეგმავს, რომ რაღაცნაირად ეს პროდუქტი თბილისში გადმოიტანონ, რათა ეს ბრუნვა არ შეწყდეს და ადგილობრივებმა შემოსავალი შეინარჩუნონ. აქვთ მცდელობა, რომ ამ მიმართულებით რაღაც აამოქმედონ, თუმცა ჯერ ბოლომდე ჩამოყალიბებულები არ არიან.
მოსახლეობის დამოკიდებულებებს რომ დავუბრუნდეთ, მოცემული მომენტისთვის, როგორია ადგილობრივების ზოგადი განწყობა შექმნილი სიტუაციისადმი?
მიმაჩნია, რომ ძალიან ადეკვატური, პირველივე დღიდან ძალიან პასუხისმგებლიანად მიიღეს ეს ყველაფერი. წყლის ჭავლით დაშლა არ გახდა საჭირო, ყველა მარტივად დარჩა სახლში და მიიღო ყველა რეკომენდაცია.
დაახლოებით ორი კვირით ადრე, იყო რეკომენდაციები, რომ დარჩენილიყვნენ სახლში, ბევრი არ ემოძარავათ, ხალხმრავალ ადგილებს მორიდებოდნენ, მაგრამ არ გაითვალისწინეს. ძალიან ცუდია ეს მომენტი. უბრალოდ, აღქმა იმის, რომ ეს ჩვენც გვეხება, ცოტა გვაკლდა. ახლა, როდესაც კარანტინი გამოცხადდა და უშუალოდ უკვე ჩვენ შეგვეხო, უფრო მეტი პასუხისმგბელობით მოვეკიდეთ და უფრო მეტად გავიაზრეთ, თუ რა ხდება ზოგადად და რომ ეს უკვე უშუალოდ ჩვენც გვეხება.
თქვენც აღნიშნეთ, რომ რეკომენდაციები ადგილობრივებისთვის უფრო ადრე გაიცა, მაგრამ მაინც რა ვითარება გვქონდა მოსახლეობის ინფორმირებულობის თვალსაზრისით? რამდენად აქტიურად და საკმარისად მიეწოდებოდათ ადგილობრივებს ვირუსის შესახებ ინფორმაცია? როგორ ფიქრობთ, ხომ არ იყო ამ მიმართულებით კიდევ უფრო მეტი ძალისხმევა საჭირო? შეიცვალა თუ არა ამ მხრივ რაიმე დღეს? თუ მიიღო დამატებითი ზომები ადგილობრივების კიდევ უფრო ინფორმირებულობისათვის სახელმწიფომ?
მე არ ვეთანხმები იმ ადამიანების მოსაზრებას, რომ ინფორმირებულობის თვალსაზრისით აბსოლუტური ვაკუუმი იყო. პანდემიაა და ეს მსოფლიო მედიის განხილვის მთავარი საკითხია. თუ ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ აქ იყო ინფორმაციული ვაკუუმი იმის გამო, რომ ადგილობრივების დიდი ნაწილი არ ფლობს სახელმწიფო ენას, [ეს არაა მართებული, რადგანაც] ის ტელევიზიები და ის მედია, რომლებიც მათთვის ხელმისაწვდომია, საუბრობდნენ ამ ვირუსის შესახებ. საყურადღებო აქ ის არის, რომ ზუსტად ამ სიახლოვის დანახვა გაგვიჭირდა.
ჩვენ ვუყურებდით, მაგალითად, რა ხდება თურქეთში, იტალიაში, მაგრამ ვერ აღვიქვამდით, თუ რა ხდება საქართველოში და შეიძლება ეს გაუცხოების მომენტიც აქედან იყო.
რა თქმა უნდა, ჩვენც ვმუშაობდით, მაგრამ ოთხკაციანი რედაქცია პასუხისმგებლობას სრულად საკუთარ თავზე ვერ აიღებს. საინფორმაციო კამპანია დაიწყო ძალიან გვიან და ნაბიჯები გასერიოზულდა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ტრანსპორტის მოძრაობა შეჩერდა. მაშინ უკვე ადგილობრივები მიხვდნენ, რომ ყველაფერი არის ძალიან სერიოზულად და ეს ყველას გვეხება, იმიტომ, რომ ტრანსპორტი არის ერთადერთი შესაძლებლობა სოფელში მცხოვრები ადამიანისთვის, რომ ცენტრს დაუკავშირდეს.
რაც შეეხება საინფორმაციო [კამპანიას], ჩვენ გვყავს ძალიან აქტიური მერი და მიმაჩნია, რომ მისი ავტორიტეტით მოხდა ძალიან ბევრი კარგი რამ. მაგალითად, რომ არა მისი პირადი ავტორიტეტი და ურთიერთობა ბიზნესთან, ვფიქრობ, რომ ჩაიხანები, სადაც ყველაზე მეტი მამაკაცი იყრის თავს, არ დაიხურებოდა. ეს მოხდა არა რეკომენდაციის სახით, არამედ მისი პირადი თხოვნის საფუძველზე. მისი ამგვარი პიროვნული ნაბიჯები იყო ეფექტიანი, მაგრამ მას მასშტაბური ხასიათი ვერ ექნებოდა, იმიტომ, რომ ჩვენ არ ვიცით, იგივე მოხდა თუ არა სოფლებშიც, თუმცა ქალაქში ეს თვალსაჩინო იყო.
შემდეგ, გუბერნიამ [სახელმწიფო რწმუნებულის ადმინისტრაცია – რედ. შენიშვნა] დაიწყო ბუკლეტების დაბეჭდვა აზერბაიჯანულად და სომხურად და სანამ კარანტინი გამოცხადდებოდა, ეს ბუკლეტებიც მასობრივად დარიგდა. ეს ნაბიჯები, რა თქმა უნდა, იყო დადებითი, მაგრამ დაგვიანებული იმისთვის, რომ ადგილობრივ მოსახლეობაში ეს ყველაფერი უფრო სერიოზულად აღქმულიყო.
ახლა, უკვე ხმოვანი ავტომობილები მოძრაობენ ყველა სოფელში და ქართულად და აზერბაიჯანულად ხდება მოსახლეობის ინფორმირება. ასევე, რიგდება საინფორმაციო ბუკლეტები. თუ არ ვცდები, წითელი ჯვრის დახმარებით ხდება ეს ყველაფერი. ახლა, რადგან ეპიცენტრში ვართ, ინფორმაციისადმი ინტერესი უკვე ძალიან მაღალია. აგრეთვე, როგორც ადგილობრივი „პროვაიდერები“ ამბობენ, ძალიან გაიზარდა ინტერნეტით სარგებლობა და ინტერესი მართლაც ძალიან მაღალია. თანამონაწილეები რომ გახდნენ მთელი ამ პროცესის, ესეც ცხადია, მოსახლეობის ინფორმირებულობას და პასუხისმგებლობას ზრდის მეტ-ნაკლებად.
რაც შეეხება პროდუქტებს და სხვა საჭირო ნივთებს, ამ მხრივ ხომ არ შეიქმნა დეფიციტი და რამდენად მარაგდება სათანადოდ მარნეულის მუნიციპალიტეტი?
ჯერ ძალიან ადრეა დეფიციტზე საუბარი, იმიტომ, რომ აქ ძალიან ბევრი მსხვილი სასურსათო მაღაზიაა და ნამდვილად უფრო მეტი პროდუქტი უდევთ დახლებზე, ვიდრე ეს ზოგადად არის ხოლმე. გამშვებ პუნქტებთან დავდივარ ყოველდღურად და როგორც ვიცი, სადისტრიბუციო მანქანებს უშვებენ და ისინი ამარაგებენ სავაჭრო ობიექტებს.
რაც შეეხება სოფლებს, იქ, ალბათ, იქნება დეფიციტი, მაგრამ ადგილობრივი მერია გვპირდება, რომ იმ სოფლის მაღაზიების მომარაგებას უზრუნველყოფს, სადაც პროდუქტის დეფიციტია და პრობლემა სოფლებშიც აღარ იქნება. თუმცა, მაინც ვფიქრობ, რომ უკვე მეორე კვირის დასასრულისთვის იქნება ნათელი, თუ როგორ მიმდინარეობს მთელი ეს პროცესი.
ადგილობრივთათვის სადეზინფექციო საშუალებები და პირბადეები თუ არის ხელმისაწვდომი?
როგორც კი საქართველოში ვირუსის პირველი შემთხვევა გამოვლინდა, ამ თვალსაზრისით დეფიციტი საკმაოდ საგრძნობი [გახდა]. რამდენიმე დღის წინ თქვეს, რომ მარაგი შემოიტანეს და როგორც ვიცი, მხოლოდ ორი დღით გვეყო. როგორც ჩანს, პერიოდულად ამის პრობლემა იქნება და სავარაუდოდ დეფიციტიც შეივსება, მაგრამ ეს ყველაფერი რომ ძალიან მოთხოვნადია, ფაქტია.
თუ დაიწყო მოსახლეობის მასობრივი შემოწმება ვირუსზე და რამდენად ინტენსიური ხასიათი აქვს მას?
გუშინდელი დღე იყო ყველაზე ინტენსიური. სოფლებში ძალიან ოპერატიულად ჩავიდნენ შესაბამისი ჯგუფები. თუმცა, აქაც ვფიქრობ, რომ ინფორმირებულობის პრობლემასთან გვაქვს საქმე. აღმოჩნდა, რომ გუშინ არ ეყოთ დისტანციური თერმომეტრები და მოსახლეობას სიცხეს ჩვეუელებრივი თერმომეტრებით უსინჯავდნენ. ზოგიერთი სოფლის მკვიდრებს ეგონათ, რომ ისინი სათანადოდ არ შეამოწმეს. ამიტომ, როდესაც ადგილზე მიდიხარ, მნიშვნელოვანია, რომ ადამიანს დეტალურად მიაწოდო ინფორმაცია, რომ შემდეგ უკვე მათი მხრიდან არც პრეტენზია იყოს და არც დეზინფორმაცია გავრცელდეს.
რაც შეეხება სწრაფ ტესტებს, დაიწყო თუ არა უკვე მათი გამოყენება?
მხოლოდ დღეს შემოიტანეს 1 000 ცალი სწრაფი ტესტი და, სავარაუდოდ, უკვე დაიწყება მათი გამოყენება. სხვათა შორის, ესეც პრობლემური საკითხია, იმიტომ, რომ რადგანაც მარნეული კარანტინის ზონაა, მოსახლეობას ეგონა, რომ ტესტირება ყველას ჩაუტარდებოდა. იქიდან გამომდინარე, რომ ტესტების რაოდენობა არ არის ბევრი, უსიმპტომოებს ვერ გატესტავენ და ესეც არის ერთგვარი პრობლემა, რომ არ ხდება მათი სათანადო ინფორმირება.
თქვენც ჟურნალისტი ხართ და ადგილობრივ მედიასაშუალებას წარმოადგენთ – კარანტინის გამოცხადების პარალელურად, ხომ არ გართულდა სამუშაო პროცესი და ინფორმაციასთან ხელმისაწვდომობა ხომ არ შეიზღუდა?
ჩვენ, ჟურნალისტები კარანტინის გამოცხადებამდე ბევრად უფრო ადრე გადავედით მუშაობის დისტანციურ რეჟიმზე და გარკვეული კორექტივები ამ მხრივ [ჩვენს მუშაობაში] ადრევე შევიდა. უფრო გაჩნდა ფსიქოლოგიური მომენტი, რომ თითქოს ინფორმაციის მისაღებად გარეთ გასვლა უკვე საფრთხესთან ასოცირდება. აგრეთვე, ეს ყოველთვის ასე იყო, რომ ადგილობრივი ხელისუფლება უპირატესობას უფრო ცენტრალურ მედიას ანიჭებს და რესურსსაც ამ მიმართულებით ხარჯავს. თუმცა, რადგან ახლა არის საერთო ინტერესი, რომ საჭირო ინფორმაცია ადგილობრივებამდე მივიდეს, კოორდინირებულად თანამშრომლობენ ჩვენთან და ამ მიმართულებით ჯერჯერობით პრობლემები არ წარმოქმნილა.
ვიცით, რომ ადგილზე პატრულირებს პოლიცია და მობილიზებულია ჯარი. როგორია მათი დამოკიდებულება მოსახლეობისადმი და პირიქით?
ჯარი მხოლოდ ბლოკპოსტებზეა მობილიზებული, ისინი ქალაქში არ პატრულირებენ და მანქანებით ძალიან შეუმჩნევლად გადაადგილდებიან. რაც შეეხება პოლიციას, ამ მხრივაც ვერ ვიტყვი, რომ მათი გადამეტებულად დიდი რაოდენობა შეიმჩნევა. თუმცა, მეც გარეთ ლიმიტირებულად, დღეში რამდენჯერმე, მცირე დროით გავდივარ და ამ მხრივ სიტუაციის მთლად ობიექტური შემფასებელი ვერ ვიქნები. თუმცა, მაინც ვიტყვი, რომ მათი რაოდენობაც განსაკუთრებულად მომატებული ნამდვილად არ არის. ვიცი, რომ ქუჩაზე, რომელზეც დაინფიცირებული ქალი ცხოვრობს, ნამდვილად ინტენსიურად პატრულირებენ, რომ გარეთ ვინმე არ გამოვიდეს.
რაც შეეხება მოსახლეობის მათდამი დამოკიდებულებას, არის ერთი კატეგორია ადამიანების, რომლებსაც ზოგადად ამ ვირუსის არ სჯერათ, თუმცა მოთხოვნებს მაინც ემორჩლებიან და სახლში რჩებიან.
და ბოლოს, თქვენი აზრით, რა არის დღეს ადგილობრივებისათვის ამ პროცესში მთავარი გამოწვევა და რაზე უნდა გაამახვილოს ყურადღება ხელისუფლებამ?
ჩემი აზრით, მთავარი რასაც ახლა ხელისუფლებამ ყურადღება უნდა მიაქციოს, ეს მოსახლეობასთან კომუნიკაციის სათანადო ფორმების შერჩევა და მათთან ურთერთობის შეძლებისდაგვარად რბილი ფორმების გამოყენებაა.
This post is also available in: English (ინგლისური) Русский (რუსული)